CINIBA - Strona główna

Agata Twardoch – Architektki. Czy kobiety zaprojektują lepsze miasta?

Seria wywiadów profesor Agaty Twardoch ze znanymi polskimi i zagranicznymi architektkami, które wykazują, jakim przeobrażeniom z czasem uległ wizerunek architekta w polskim budownictwie i urbanistyce (od „demiurga” do „architekta codzienności”, „facylitatora”). Książka podejmuje refleksję nad obecnością kobiet w branży architektonicznej; ich międzynarodowym, ubogacającym doświadczeniem, nowatorskimi pomysłami oraz łączeniem ról matek, żon i babć z wymagającym zawodem. Rozmowy angażują także namysł nad feminatywem „architektki” i znaczeniem jego wyboru lub braku dla tożsamości polskich twórczyń rozwiązań architektonicznych.

Łukasz Drozda – Dziury w ziemi. Patodeweloperka w Polsce

Absurdalnie małe i ciasne mieszkania, horrendalne ceny wynajmu oraz skrajne zagęszczanie bogatych, przemysłowych części dużych miast. Łukasz Drozda, socjolog i planista, przygląda się przykładom polskiej „patodeweloperki”. Przystępnie opisuje, skąd wzięło się to zjawisko, dlaczego jego realizacja cieszy się tak dużym powodzeniem, i jak mogłaby wyglądać przyszłość bez niego. Omawia także wady i zalety niedawnych programów socjalnych związanych z mieszkalnictwem (tj. Rodzina na swoim, Mieszkanie dla młodych). Ten interesujący esej pozwala pytać o to, jak mieszkamy, oraz w jaki sposób wpływa to na nasz sposób spędzania wolnego czasu, pracowania, odpoczywania, nawiązywania relacji z innymi.

Joanna Chmielewska – Życie (nie) całkiem spokojne

Najsłynniejsza architektka wśród autorek powieści kryminalnych i najsłynniejsza autorka powieści kryminalnych wśród architektek – Joanna Chmielewska – charakterystycznym dla siebie językiem opisuje własne życie, którego częścią była praca zgodna z jej wykształceniem. Zanim na dobre zajęła się pisarstwem, pracowała m.in. w Samodzielnej Pracowni Architektoniczno-Budowlanej „Blok”, w Energoprojekcie, w Biurze Projektów „Stolica”. Tematyka ta stała się kanwą jej książek, m.in. „Lesia”, „Dzikiego białka”, czy „Wszyscy jesteśmy podejrzani”, a współpracownicy byłych miejsc pracy – alter ego bohaterów kryminałów. „Życie (nie) całkiem spokojne” to skrócona wersja siedmiotomowej autobiografii Chmielewskiej i ciekawe dopełnienie jej twórczości.

Kamil Iwanicki – Familoki. Śląskie mikrokosmosy

Dlaczego na niektórych familokach można znaleźć metalowe iksy? Czy stary dom mieszkalny zbudowany z piaskowca to taki sam familok jak ten powstały z czerwonej cegły? Książka Kamila Iwanickiego – silezjanisty i miejskiego przewodnika – przedstawia złożony świat śląskich budynków pierwotnie przeznaczonych dla mieszkańców osad robotniczych. Autor uwzględnia w niej typologię domów (famillien-blocki, beamtenhausy), przedstawia żyjących w nich mieszkańców, ich zwyczaje i święta. Opisuje, w jaki sposób architektura osiedli familoków organizowała codzienne życie Ślązaków. To sympatyczna propozycja lekturowa nie tylko dla czytelników oswojonych z familokami, ale cenne źródło wiedzy dla osób spoza Śląska. Słowem: dla każdego, kto chciałby się dowiedzieć, na ile specyficzne mieszkalnictwo wpływało na charakter i osobowość mieszkańców współczesnej śląskiej metropolii (i nie tylko).

Filip Springer – Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u

Książka Filipa Springera kryje w sobie opowieści o polskich architektach i ich najważniejszych realizacjach powstałych w latach 1945-1989. Warto poznać architektoniczną historię choćby Superjednostki i Osiedla Tysiąclecia, Dworca Centralnego w Warszawie, obserwatorium na Śnieżce, czy warszawskiego osiedla Sady Żoliborskie, oraz budowli już nieistniejących: warszawskiego Supersamu, obiektów sportowych Warszawianki, czy katowickiego dworca. Poznajemy historie architektów (m.in. Jerzego Hryniewickiego, Oskara i Zofię Hansenów, Juranda Jareckiego, Mieczysława Króla, Witolda Milewskiego, Witolda Lipińskiego, Haliny Skibniewskiej, Jerzego Sołtana, Heleny Syrkus, Henryka Buszkę, Aleksandra Frantę) i ich walkę o możliwość realizacji swoich architektonicznych wizji, trudnych do wprowadzenia w czasach powojennych (ze względu na presję budowania szybko i tanio, niesprzyjającą atmosferę polityczną). Warto przeczytać tę książkę, a potem z nową wiedzą jeszcze raz spojrzeć na budynki, które być może codziennie mijamy.

Scott Carney – Czerwony rynek. Na tropie handlarzy organów, złodziei kości, producentów krwi i porywaczy dzieci. Przeł. Janusz Ochab

Indyjska wioska „Kidneyville”, słynąca ze sprzedaży nerek lokalnych kobiet, porwania zamiast adopcji dzieci z dalekich krajów, kradzież kości do uniwersyteckich badań medycznych, wycinanie niezbędnych do funkcjonowania organów z ciał żywych i nieżywych… Rzeczowy i brutalny reportaż Scotta Carneya udowadnia, że handel organami (a w szerszej perspektywie – handel ludźmi) to proceder, którego ofiarami najczęściej padają osoby z grup nieuprzywilejowanych, żyjących w ubogich regionach, często bez wiedzy o swoich prawach. Opowieść antropologa i dziennikarza pozwala inaczej spojrzeć na kwestię rynku medycznego w krajach kulturowego Wschodu i Zachodu oraz zastanowić się nad tym, czy aby ludzkie ciało nie jest najbardziej „pożądanym” surowcem w gospodarce światowej.

David Yearsley – Bach’s Feet. The Organ Pedals in European Culture

Wśród niewielu instrumentów, które wymagają od artysty aktywnej pracy nóg (kotły, perkusja, fortepian i harfa), jedynie organy angażują użycie każdej z jego kończyn (stąd termin „four-limbed performance”). Muzyk może także wykonywać utwory jedynie przy pomocy stóp, co pozwala mu „w wyjątkowy sposób zrozumieć przestrzeń muzyki”. Książka Davida Yearsleya to historia organów i pedałów organowych, oraz ich roli w kulturze europejskiej. Autor przedstawia dzieje instrumentu od XV wieku, szczegółowo analizując zapomniany mit dotyczący wynalazku organowych pedałów przez Bernharda Niemieckiego (Bernhard the German), docierając aż do opowieści o Janie Sebastianie Bachu i muzykach współczesnych.

Jürgen Thorwald – Pacjenci. Przełożył Mieczysław Oziembłowski

„Pacjenci” to niezwykła opowieść o transplantologii. Autor na podstawie wielu źródeł rekonstruuje historię przeszczepów serca, nerek, kończyn. Zapoznajemy się z losami lekarzy i ich pacjentów, którzy decydowali się na pionierskie zabiegi, mając jedynie nadzieję, że być może się udadzą. Wiele z nich nie kończyło się dobrze, ale to dzięki nim lekarze zdobyli bezcenną wiedzę, pozwalającą na dalszy rozwój technik chirurgicznych. Książka składa się z wycinków z wywiadów, korespondencji lekarzy oraz fabularyzowanych fragmentów życia tytułowych pacjentów, co pozwala poznać historie pierwszych tego typu zabiegów z różnych punktów widzenia.

Organy na krańcach świata – Marek Stefański w rozmowie z Mateuszem Borkowskim

Jak się gra dla afrykańskiej publiczności? Jakie zwyczaje towarzyszą koncertom organowym w Korei Południowej i Ekwadorze? Gdzie znajdują się organy zmodernizowane przez Porsche, oraz takie, w których znajduje się pojemnik na alkoholowe schnappsy? Czym są organy Hamiltona? Krakowski organista Marek Stefański odpowiada na te pytania w wywiadzie-rzece poświęconym „pigułce orkiestry symfonicznej”. Książkę tę polecamy nie tylko pasjonatom muzyki, ale każdemu, kogo interesują związki sfery sacrum i rozrywki na krańcach świata.

Lindsey Fitzharris – Facemaker. Historia człowieka, który stworzył chirurgię plastyczną. Przeł. Łukasz Müller

„Zachować twarz”, „wyjść z czegoś z twarzą”… O tym, jak silnie zakorzenione w kulturze i socjologii jest znaczenie ludzkiej twarzy, można przekonać się po lekturze książki autorstwa Lindsey Fitzharris. Autorka opisuje historię Harolda Gilliesa, lekarza, który pod wpływem rosnącej liczby żołnierzy zmagających się z mechanicznymi uszkodzeniami twarzy zdecydował się podjąć ich leczenia. Pasjonująca opowieść ilustruje zmagania z pierwszymi przeszczepami skóry twarzy i szyi, rekonstrukcjami organów twarzoczaszki, trudnymi transfuzjami. Ale przede wszystkim opowiada o potrzebie społecznej akceptacji, jaką odczuwały ofiary I Wojny Światowej na skutek odrzucenia przez bliskich i swoje lokalne społeczności.

Kelly i Zach Weinersmithowie – Jakoś wkrótce. Dziesięć technologii niedalekiej przyszłości, które wszystko usprawnią i (lub zepsują). Przeł. Jakub Radzimiński

Autorzy wybrali i scharakteryzowali dziesięć technologii, które w przyszłości („jakoś wkrótce”) mogą pozwolić na rozwiązanie wielu problemów naszego świata. Wśród nich znalazły się m.in: tani dostęp do przestrzeni kosmicznej, wydobywanie surowców z asteroid, synteza jądrowa, syntetyczna biologia, precyzyjne leki, biodrukowanie i in. Choć to zagadnienia trudne dla laików, zostały opisane prostym, dowcipnym językiem, z wykorzystaniem (czasem bardzo zaskakujących) skojarzeń i porównań do rzeczy nam znanych. Każdą z tych technologii poznajemy z punktu widzenia aktualnego stanu nauki, biorąc pod uwagę także możliwe trudności związane z jej wdrożeniem oraz korzyści płynące z jej użytkowania.

Jakub Szamałek – Cokolwiek wybierzesz

Możliwość sterowania cudzym samochodem przez komputer, podsłuchiwanie prywatnych rozmów przez laptop i telefon, rozprzestrzeniające się błyskawicznie wirusy i boty, przestępczy rynek darkwebu… Pełna napięcia lektura pierwszego tomu serii „Ukryta sieć” Jakuba Szamałka nie zawodzi, przyciągając czytelników do losów jej powieściowych bohaterów – Julity Wójcickiej i Janka Trana. Powieść, będąca na pograniczu kryminału i thrillera, nie pozwala się odłożyć na półkę. Skłania także do zadania pytań o poszanowanie prywatności w dobie najnowszych technologii oraz o to, na co pozwalają sobie ludzie, kiedy służy im iluzja internetowej anonimowości.

Colin Tucker – Jak zostać operatorem reaktora jądrowego. Przewodnik dla początkujących. Przeł. Grzegorz Gaura

Pierwsza polska elektrownia jądrowa ma zacząć działać w 2033 roku, ale dzięki książce Colina Tuckera szczegóły jej funkcjonowania możemy poznać już teraz. Autor nazwał ją “przewodnikiem dla początkujących”, bo choć wyjaśnia dokładnie różne aspekty jej pracy, zaznacza, że profesjonalne przygotowanie do zawodu operatora reaktora zajmuje kilka lat. Nic dziwnego, jeśli uświadomimy sobie, że tylko postój na wymianę paliwa obejmuje 10 tys. odrębnych zadań i jest w nie zaangażowanych 1000 osób. W książce opisano działanie samego reaktora, oraz innych elementów i praktyk tworzących zorganizowany wokół niego system (uruchamianie, borowanie, manipulacja prętami sterującymi, wyłączenie maszyny, wymiana paliwa, zapobieganie brakowi zasilania czy wyciekowi chłodzenia). Autor podpowiada także, jak można zbudować reaktor jądrowy (choć przestrzega przed podejmowaniem takich prób).

Michał R. Wiśniewski – Zabójcze aplikacje. Jak smartfony zmieniły nasz świat

Killer apps, czyli „software tak pożądany, że ludzie gotowi są kupić dla niego dany sprzęt”. Opowiadając o drodze telefonów komórkowych do ich dzisiejszej formy, Michał R. Wiśniewski prowadzi czytelnika przez sentymentalną podróż, w której aplikacje takie jak Facebook czy (Google/ Apple) Maps zaczynały mieć coraz większe znaczenie dla konsumenta. Nie jest to jednak książka technofobiczna! Jak pisze autor, także w kontekście dzieci wychowywanych w obecnym świecie technologii, „Smartfon nie jest magiczną skrzynką porywającą pacholęta – to narzędzie, z którego należy nauczyć się korzystać”.

Piotr Zarzycki – Bardziej nieznane niż znane. Polskie wynalazki i ich twórcy

Metr sześcienny, adrenalina, witamina B, patyczki do uszu, termometr, metro, prąd trójfazowy, suszarka do włosów, zszywacz, podkład pod makijaż, tomografia rentgenowska, guzik-nit, gazik chirurgiczny, mikser, stacja benzynowa, zszywacz. Codziennie mamy do czynienia z odkryciami i wynalazkami Polaków, choć nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę. Dzięki kompendium Piotra Zarzyckiego możemy zapoznać się ze ścieżkami zawodowymi znanych (i nieznanych) polskich badaczy i amatorów majsterkowania, których pomysłowość znacznie wpłynęła na nasze współczesne funkcjonowanie.

Życzę ci krótkimi wyrazy, byś nie padł ofiarą zarazy. Epidemie w piśmiennictwie XIX wieku. Red. E. Krawiecka

W XIX i XX wieku pojawiało się coraz więcej opracowań naukowych opartych na badaniach związanych z profilaktyką i leczeniem chorób epidemicznych. Jednak w obliczu niebezpieczeństwa ludzie i tak masowo zwracali się ku praktykom dewocyjnym. Ich chęć uratowania się od choroby doprowadziła do wykształcenia się różnych postaw: od skrajnego zaprzeczenia do pełnej mobilizacji w walce z zarazą. Autorka spośród badanych tekstów XIX-wiecznych wybrała te dotyczące tematyki epidemii. Wśród nich znaleźć można: historie różnych zaraz, podręczniki dla lekarzy, zbiory zaleceń profilaktycznych, instrukcje i rozporządzenia władz, utwory literackie, opisy obrzędów, które miały zatrzymać rozprzestrzenianie się wirusów. „Życzę ci krótkimi wyrazy…” to interesująca monografia, stanowiąca przegląd postaw i praktyk ludzi postawionych w obliczu zmieniającej życie epidemii.

Patrick Deville – Dżuma & cholera. Przeł. Jan Maria Kłoczowski

„Dżuma & cholera” to biografia mało znanego badacza – Alexandra Yersina (polska Wikipedia poświęca mu zaledwie jeden akapit), ucznia Ludwika Pasteura, lekarza i bakteriologa, który prowadził badania nad tytułowymi chorobami. Udało mu się nie tylko wyizolować pałeczkę dżumy, nazwanej potem Yersinia pestis, ale także opracować szczepionkę, którą początkowo produkował w założonym przez siebie laboratorium. Większą część życia spędził we francuskich Indochinach (dzisiejszy Wietnam), gdzie był pionierem wielu upraw (m.in. drzew kauczukowych i chininowych). Książka Deville’a to nietypowa biografia, która nie trzyma się chronologii wydarzeń. Autor przeskakuje między różnymi okresami życia badacza, co czynią ją nie tyle linearną opowieścią, co zbiorem ciekawych epizodów składających się na historię jego życia.

Piotr Bucki – Viral. Jak zarażać ideami i tworzyć wirusowe treści

„Jeśli chcesz tworzyć treść, której nikt (poza pracownikami i rodziną prezesa) nie polubi, a tym bardziej nie udostępni, to napisz o tym, że >>jesteście ze stoiskiem na targach<<, albo że >>wasz prezes odebrał nagrodę Gazeli Biznesu.<<” Na szczęście książka Piotra Buckiego w bardzo przystępny sposób uczy jak nie stać się ofiarą opisanego powyżej schematu i przygotowywać treści, które staną się viralami („wirusowymi treściami”). Będą one przekazywane dalej nie ze względu na „lokowanie produktu”, ale na interesującą i budzącą emocje formę i przekaz. Autor uczy, jak stworzyć „przylepne” historie i dodaje mnóstwo przykładów ilustrujących zarówno udane, jak i nieudane virale.

Sonia Wilk, Magdalena Łuków vel Broniszewska – Sztuka w coronie = Art During the Corona. Przeł. Jacek Łuczak

Katalog dzieł artystycznych zgromadzonych przez Muzeum Śląskie w Katowicach w czasie pandemii, dokumentujący nietypowość lockdown’owej codzienności. Zebrane przez kuratorki (Sonię Wilk i Magdalenę Łuków vel Broniszewską) prace przynależą do malarstwa, grafiki, fotografii, rzeźby. Oddają nie tylko społeczny nastrój niepewności, ale także emocje związane z narastającą liczbą nakazów i zakazów związanych z życiem w czasie pandemii koronawirusa (takich jak konieczność utrzymywania określonego dystansu w przestrzeniach publicznych oraz noszenia maseczek). Utrwalona w formie katalogu wystawa dokumentuje miniony czas i każe pytać o formę społeczeństwa „po-pandemicznego”.

Seth Mnookin – Wirus paniki. Historia kontrowersji wokół szczepionek i autyzmu. Przeł. Hanna Pustuła-Lewicka

“Wirus paniki” to książka, która bardzo rzeczowo i rzetelnie przedstawia historię związaną z rozprzestrzenianiem się mitów i obaw narosłych wokół szczepień. Autor opisuje, skąd wziął się strach przed szczepieniami rzekomo prowadzącymi do rozwoju dziecka w spektrum autyzmu, i jak trudno przekonać ludzi, że wniosek ten został wysnuty na podstawie sfałszowanych badań. Okazuje się, że czasem kilka pozornie drobnych zdarzeń może spowodować falę uprzedzeń i zaprzeczeń, które doprowadzają do zmniejszonej wyszczepialności i śmierci wielu osób. Seth Mnookin pokazuje przy tym mechanizmy powstawania teorii spiskowych i zwraca uwagę na odpowiedzialność autorytetów ze świata nauki i mediów za informowanie społeczeństwa o możliwych zagrożeniach.

Piotr Tryjanowski, Stanisław Murawiec – Ornitologia terapeutyczna: ptaki – zdrowie – psychika

Nietuzinkowa rozprawa profesorów ornitologii i psychiatrii w interesujący i zabawny sposób opowiada, jak słuchanie dźwięków ptaków pomaga w utrzymaniu dobrostanu psychicznego i fizycznego. Przedstawia korzyści płynące z przysłuchiwania się ptasim trelom zarówno dla osób zdrowych i sprawnych, jak i dla pacjentów z niedosłuchem, schizofrenią, depresją, nerwicą, oraz znajdujących się w spektrum autyzmu. Poparta wieloma źródłami naukowymi analiza psychologiczna i terenowa poświadcza, że kontakt człowieka ze światem ptaków niesie wiele pozytywnych skutków i znacznie poprawia jego codzienne funkcjonowanie.

Miron Białoszewski – Sprawdzone sobą. Wybór wierszy

Zbiór poezji wydany z okazji 30-lecia śmierci autora „Oho” przedstawia całą gamę jego poetyckich możliwości. Twórczość – prymarnie mówiona, nagrywana, przeznaczona do głośnej lektury – odznacza się nagromadzeniem różnorodnych dźwięków. Kompendium westchnień, wyrazów dźwiękonaśladowczych, wariacji na temat struktury słowa… Poezja Białoszewskiego, przykuwając uwagę swoją charakterystyczną warstwą dźwiękową, pozwala przyjrzeć się ponownie otaczającej nas rzeczywistości oraz zadawać pytania na temat swojego bycia w świecie, swojej tożsamości.

Joanna Posłuszna – Dźwiękowe reprezentacje pamięci

Książka Joanny Posłusznej opowiada o sposobach, w jakich dźwięk może oddawać doświadczenie Zagłady. Przedstawia więc historie chórów powstałych w obozach koncentracyjnych, dziecięcych grup muzycznych z gett, oraz pejzaży muzycznych, mających audialnie naśladować procesy bombardowania (Warszawy, Hiroszimy, polskich, niemieckich i czeskich gett i obozów). Posłuszna pisze także o tym, w jaki sposób dźwięk – w twórczości Krzysztofa Pendereckiego i innych artystów – może stanowić samodzielną wypowiedź o tematyce historycznej (np.  ostry dźwięk ma symbolizować krzyki agresorów, długi i wysoki – lament kobiet i dzieci, polifonia mowy oddaje chaos ostrzeliwanych ulic). Interesująca rozprawa dla każdego, kto chciałby poznawać świadectwa wojenne od „innej” strony.

Stephon Alexander –  Jazz i fizyka. Tajemniczy związek muzyki ze strukturą Wszechświata – przeł. Tomasz Krzysztoń

Muzyka jest matematycznym odwzorowaniem reguł składających się na daną kompozycję. Długości poszczególnych dźwięków, ich wysokość, muzyczne interwały – wszystko to można opisać używając języka matematyki. Stephon Alexander, fizyk i muzyk jazzowy, ukazuje związki między muzyką, matematyką, fizyką i kosmosem. Dowodzi też, że to dzięki drganiom, rezonansowi i ich oddziaływaniom oba światy (i ten w skali makro- i ten mikro-) wzajemnie na siebie wpływają, a wszechświat to „instrument, który sam się dostroił do wykonania […] kosmicznej kompozycji z gwiazd i galaktyk”.

Mirosław Bańko – Współczesny polski onomatopeikon. Ikoniczność w języku

Jedyna na polskim rynku wydawniczym książka naukowa w całości poświęcona onomatopejom. Profesor Mirosław Bańko, językoznawca i polonista z Uniwersytetu Warszawskiego, przygląda się roli wyrazów naśladujących dźwięki i odgłosy naturalne w życiu i mowie ludzi. Zwraca uwagę na ich genezę, znaczenie i konteksty wykorzystania. Pisze także o problemach z ich wygłaszaniem i zapisywaniem. Dzięki rozprawie Bańki można fachowo rozpatrywać strukturę wyrazów takich, jak bum-cyk-cyk, chlast-prast, ciap, dendele, ecie-pecie, łubudu czy mhm, oraz upewnić się co do ich poprawnej pisowni.

Paul Scraton – Dookoła. Pieszo po obrzeżach Berlina. Przeł. Barbara Gadomska

Brytyjski dziennikarz mieszkający w Berlinie od 15 lat wyrusza pieszo wokół największego miasta Niemiec. Przestrzenie pośrednie, „międzymiasto” i „skrajobrazy”. Przedmieścia jednej z najważniejszych stolic Europy  – królestwo blokowisk, hal przemysłowych, hurtowni, nieczynnych stacji metra i terenów pofabrycznych łączy się z pozostałościami po obozach internowań, żelaznej kurtynie i gruzami zimnej wojny. Wyrzucone poza centrum „nie-miejsca” opowiadają swoją historię, a John Scraton potrafi słuchać i opowiadać.

Michał Książek – Atlas dziur i szczelin

„Atlas dziur i szczelin” to fascynująca, eseistyczna opowieść na temat miejsc i scen pomijanych przez nas podczas codziennej wędrówki przez miasto. Chodząc, nie zawsze zauważamy, gdzie znajdują się miejsca łęgowe ptaków; w jakich relacjach pozostają żerujące na miejskie jedzenie sroki, w jakim stanie znajduje się system korzeni w pobliskim parku. Propozycja lekturowa Michała Książka uczy uważności na otoczenie. Dowodzi także, że nie zawsze ustalone przez ludzi rozwiązania proekologiczne w zupełności odpowiadają światu zwierząt i roślin (jak dzieje się w przypadku budowanych karmników czy dziupli, nie zawsze odpowiednich dla życia i biologii ptaków). Michał Książek w przystępny i atrakcyjny sposób pokazuje, jak można żyć w lepszej kooperacji ze światem miejskiej flory i fauny, oraz przyczynić się do polepszenia jej funkcjonowania.

Alastair Bonnett – Poza mapą. Przeł. Jacek Żuławnik

Miasta wymarłe, miasta-ofiary klęski żywiołowej, miasta ukryte, miasta podziemne, miasta fasadowe, niedokończone miasta, a także inne niezwykłe miejsca dostępne „inaczej” przedstawia w swojej książce Alastair Bonnett. Autor opisuje wiele różnych obiektów geograficznych, które zniknęły z mapy lub też nigdy się na niej nie pojawiły. Wśród nich znaleźć można Żelaznogorsk, w którym produkowano broń atomową, Arne stanowiące cel pozorowany dla niemieckich bombowców w czasie II wojny światowej, Twail Abu Dżarwal – miasto cyklicznie likwidowane przez izraelskie władze, czy Hobyo – miasto piratów. Książka poszerza naszą wyobraźnię geograficzną i pozwala na nowo zdefiniować pojęcie „miejsca” jako czegoś istniejącego w określonym czasie i przestrzeni.

Miasto dla kobiet – Leslie Kern. Przeł. Martyna Tomczak

Brak podjazdów dla wózków – inwalidzkich i dziecięcych – przy najważniejszych budynkach użyteczności publicznej. Niedostatek miejsc do karmienia noworodków. Nieobecność artykułów higienicznych w ciasnych toaletach publicznych. Leslie Kern, geografka z Uniwersytetu Mount Allison w kanadyjskim Sackville, przygląda się przestrzeni miejskiej z perspektywy życia kobiety. Zauważa, czego brakuje, oraz w jaki sposób mogłyby wyglądać miasta bardziej przyjazne osobom niepełnosprawnym, transpłciowym, kobietom i dziewczynom, ze względu na ich potrzeby oraz prowadzony styl życia. Książka Kern, pełna nawiązań do studiów nad płcią kulturową, uświadamia mnogość barier miejskich oraz postuluje konieczność dialogu w celu lepszego (i łatwiejszego) wspólnego życia w mieście.

Edward Rutherfurd – Londyn. Przeł. Elżbieta Smoleńska

„Londyn” to biografia miasta. Wydarzenia historyczne oraz dzieje fikcyjnych rodzin splatają się ze sobą, przeprowadzając czytelnika przez najważniejsze momenty, które wpłynęły na tożsamość stolicy Wielkiej Brytanii. Nie jest to podręcznik, ale bardzo wciągająca opowieść, poruszająca także tematy takie, jak rola kościoła w społeczeństwie oraz polityce, rewolucja przemysłowa. Polecamy również inne książki tego autora dotyczące miast: „Paryż”, „Dublin”.

Caroline Criado Perez – Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn – przeł. Anna Sak

„Istnieje mnóstwo danych potwierdzających, że kobiety mają, przeciętnie, mniejsze dłonie niż mężczyźni, a mimo to wciąż projektujemy sprzęty pod średniej wielkości męską dłoń”. „Niewidzialne kobiety” to opowieść o luce informacyjnej, która wpływa na funkcjonowanie połowy ludzkości – kobiet. Autorka udowadnia, że brak danych lub brak możliwości ich rozróżnienia ze względu na płeć prowadzi do dyskryminacji przejawiającej się w wielu aspektach życia. Cytując badania naukowe, Perez podaje mnóstwo przykładów konsekwencji wynikających z nieuwzględnienia odpowiednich danych dotyczących płci, wpływających na funkcjonowanie kobiet w systemie ochrony zdrowia, rzeczywistości językowej, dostępie do narzędzi użytku codziennego.

Marek Krajewski – Liczby Charona

Lwów znany był w dwudziestoleciu międzywojennym ze słynnej szkoły matematycznej. Nic więc dziwnego, że motyw ten wykorzystano w jednej z powieści Marka Krajewskiego. Polecamy trzymający w napięciu kryminał wrocławskiego pisarza, zawierający odniesienia do Biblii i liczb Charona, które w wyniku matematycznych wyliczeń i przekształceń w magiczne kwadraty mają dawać zaskakującą wiedzę o ludzkim życiu i śmierci.

Janina Bąk – Statystycznie rzecz biorąc, czyli Ile trzeba zjeść czekolady, żeby dostać Nobla?

Zbiór sprawnie opowiedzianych ciekawostek dotyczących zastosowania liczb i statystyki w codziennym życiu. Janina Bąk – statystyczka, nauczycielka akademicka, popularyzatorka nauki – przedstawia nieoczywistą stronę badań statystycznych i ich interpretacji. Pochylając się nad wykresami i zestawieniami zaczerpniętymi z sondaży wyborczych, czasopism i programów telewizyjnych, pyta: ile trzeba zjeść czekolady, by dostać Nobla? Dlaczego koń i szop pracz nigdy nie dostali doktoratu? Czy język angielski powoduje zawały serca, a masło przedłuża życie? Czego statystyka nauczyła się od martwego łososia? Czy naukowcy są jak żony i nigdy się nie mylą? Ta interesująca książka zachęci każdego, kto chciałby wiedzieć więcej o interpretacji danych statystycznych oraz unikać błędów logicznych z nią związanych.

“Pan raczy żartować panie Feynman!” : przypadki ciekawego człowieka – przeł. Tomasz Bieroń

Pełna humoru autobiografia Richarda Feynmana, profesora fizyki i noblisty, stanowi świadectwo fascynacji liczbami i ich znaczenia dla rozwoju ludzkości. Podróże do Brazylii, praca nad powstaniem bomby atomowej, rozważania nad ciemną materią, pierwsze próby otwierania zamków szyfrowych… to tylko niektóre elementy życiorysu jednego z najbardziej rozpoznawalnych pasjonatów matematyki. Przyciągająca czytelników na całym świecie opowieść zawiera nie tylko ciekawostki związane z naukami ścisłymi, ale także refleksje badacza związane ze światem nauki i przeprowadzaniem eksperymentów naukowych „od kuchni”.

David Sumpter – Piłkomatyka. Matematyczne piękno futbolu – przeł. Bartłomiej Kucharzyk, Łukasz Lamża

Jakie są związki matematyki i piłki nożnej? Czy każdy może wykonać „rakietową strategię” Zlatana Ibrahimovića? Czy dzięki obliczeniom geometrycznym da się wykonać doskonały strzał do bramki? Popularnonaukowa książka Davida Sumptera, profesora matematyki stosowanej na Uniwersytecie w Uppsali, opowiada nie tylko o strategiach pozycyjnych najsłynniejszych drużyn piłkarskich. Podkreśla także, między innymi, znaczenie sprawnego liczenia i „obstawiania” podczas udziału w futbolowych zakładach bukmacherskich. Czym byłaby więc tytułowa „piłkomatyka”? Według autora, nie chodziłoby w niej „nie tylko o podanie kilku związanych z matematyką faktów z dziedziny futbolu, które można przytoczyć znajomym przy piwie, lecz o zmianę sposobu myślenia zarówno o matematyce, jak i piłce nożnej”. Pozycję tę polecamy każdemu, nie tylko miłośnikom sportu.

Stephen Hawking – Krótka historia czasu : od wielkiego wybuchu do czarnych dziur

Powszechnie uważany za najważniejszego fizyka teoretycznego od czasów Alberta Einsteina Stephen Hawking w przełomowej dla literatury popularnonaukowej „Krótkiej historii czasu” omawia fundamentalne dla badań nad kosmosem pytania: jak zaczął się wszechświat i co umożliwiło jego początek? Czy czas zawsze płynie do przodu? Czy wszechświat jest nieskończony, czy może są to jego granice? Czy istnieją inne wymiary w przestrzeni? Co się stanie, kiedy to wszystko się skończy? Lektura obowiązkowa.

Kevin Peter Hand – Pozaziemskie Oceany. Poszukiwanie życia w głębinach kosmosu. Przeł. Zuzanna Lamża

Czy we wszechświecie istnieje życie? Być może nie ma nikogo poza nami, a może  jesteśmy jedynie jego drobną reprezentacją.  Autor, astrobiolog z NASA, w bardzo ciekawy sposób opisuje na ile możliwe jest istnienie życia na księżycach Jowisza (Europie i Ganimedesie) oraz Saturna (Enceladusie i Tytanie). Krok po kroku przekonuje nas, że skorupy lodowe przykrywają oceany, które mogą gościć życie, jakie znamy z najgłębszych rejonów naszego wszechoceanu. Książka napisana jest bardzo przystępnym językiem, ale jednocześnie nie pomija dokładniejszych wyjaśnień omawianych problemów.

Agnieszka Gajewska – Stanisław Lem: Wypędzony z Wysokiego Zamku. Biografia

Pełna erudycji biografia polskiego pisarza słynącego z utworów o tematyce kosmicznej i kosmologicznej. Autorka, wykorzystując liczne archiwalia i rozmowy z rodziną twórcy, konstruuje bliski kompletności portret prozaika oddanego pracy, eksplorującego nowe naukowe idee, zafascynowanego wszechświatem. Gajewska deszyfruje znaczenia motywów fabularnych z najsłynniejszych powieści Lema (takich jak „Solaris”, „Pamiętnik znaleziony w wannie”) i opowiada, jakie są ich konotacje z jego życiem osobistym. Intrygująca podróż po życiu nagradzanego futurologa pozwala poznać jego motywacje artystyczne i przyczyny, dla których tak barwnie i szczegółowo przybliżał polskim czytelnikom arkana nauki i kosmosu.

Mikołaj Kopernik – O obrotach ciał niebieskich

Przewrót w nauce, przewrót w polityce, przewrót w światopoglądzie. Toruński półsierota, astronom, ekonomista, polityk, lekarz, szpieg i żołnierz udowadnia, że można dać wykład heliocentrycznej i heliostatycznej budowy wszechświata i nie wylądować w lochach Watykanu. Hejtujemy beksy Galileusza i Giordano Bruno – czytamy Kopernika.

Becky Smethurst – Kosmos. 10 rzeczy, które należy o nim wiedzieć. Przeł. Jan Dzierzgowski

„1995. Spice Girls są na topie, do kin wchodzi Toy Story, natomiast astronomowie odkrywają wreszcie pierwszą planetę krążącą wokół innej gwiazdy w Drodze Mlecznej”. Książka popularnonaukowa dr Becky Smethurst, na co dzień pracującej na Wydziale Astrofizyki Uniwersytetu Oksfordzkiego, wprowadza czytelników w tematykę kosmosu. Badaczka w przystępny sposób omawia zagadnienia grawitacji, materii, antymaterii, czarnych dziur i szans na istnienie życia na innych planetach. Krótkie kompendium zaadresowane dla osób dopiero rozpoczynających swoją przygodę z kosmosem sprawdzi się zarówno jako lektura dla uczniów szkół średnich, jak i dla dorosłych, przypominając co ważniejsze ustalenia ze stanu badań kosmicznych.

Karen Armstrong – Historia Boga. 4000 lat dziejów Boga w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie. Przeł. Barbara Cendrowska

Jak widzą Boga chrześcijanie i judaiści, a jak muzułmanie? Śledząc dzieje rozwoju trzech największych religii monoteistycznych, pisarka zwraca uwagę na przemiany, jakim podlegał „wizerunek” Stwórcy. Pyta zatem, jak myślano o Bogu? Jak zwracano się do niego? Jakie wartości i przymioty mu przypisywano? Bada także tradycje, które wytworzyły się wokół jego kultu. Rozległe i przystępne opracowanie Armstrong zawiera skondensowaną wiedzę na temat historii religii.

David M. Freidenreich – Foreigners and Their Food: Constructing Otherness in Jewish, Christian, and Islamic Law

Propozycja lekturowa nowojorskiego rabina Davida M. Freidenreicha podejmuje tematykę diety wśród osób wyznania żydowskiego, islamskiego i chrześcijańskiego. Autor zwraca uwagę na istotność wspólnego jedzenia przy utrwalonych rytuałach religijnych. Akcentuje także rolę uprzedzeń związanych z konkretnymi wyborami żywieniowymi. Rozważając problemy konkretnych zaleceń i ograniczeń w jadłospisach monoteistów (takich jak niejedzenie wieprzowiny, wybieranie dań koszernych lub zgodnych z halal), badacz pisze o tym, co bliskie, i co dalekie w perspektywie dialogu międzykulturowego.

Teodor Parnicki – I u możnych dziwny

K. pisze do T., T. pisze do V…. „I u możnych dziwny” to epistolarna, zapomniana powieść Teodora Parnickiego: polskiego pisarza o złożonym, międzynarodowym i wielokulturowym życiorysie. Książka przedstawia alternatywne losy Onufrego Zagłoby, znanego czytelnikom z sienkiewiczowskiej „Trylogii”. Spiski tajemniczego Stowarzyszenia, konflikty polsko-żydowsko-tatarskie, spory z sułtanem Muradem IV i próby przywrócenia katolicyzmu w Szwecji… Proza Parnickiego stanowi wariację na temat skomplikowanej sytuacji politycznej Rzeczypospolitej na przełomie XVI i XVII wieku. Oferuje także polemikę z modelem powieści historycznej pióra Sienkiewicza i Dumasa, pozwalając odbiorcom na prowadzenia śledztwa kryminalnego i psychologicznego na tle spotkania wyznawców odmiennych religii.

The Dream of the Poem: Hebrew Poetry From Muslim and Christian Spain, 950-1492 – Peter Cole (ed.)

Zbiór hebrajskiej poezji podejmującej wątki chrześcijańskie i islamskie dokumentuje czasy wielokulturowej, średniowiecznej Hiszpanii. Twórczość spod znaku Dunasha Ben Labrata, powstała w Kordobie, zapoczątkowała działalność pokoleń różnojęzycznych poetów opisujących tematy religijne, obyczajowe, filozoficzne i miłosne. Wybór Petera Cole’a zaświadcza o bogactwie twórczości wczesnego okresu literatury hiszpańskiej (lub arabskiej i hebrajskiej powstałej na terenie dzisiejszej Hiszpanii) i przypomina nazwiska często pomijane w kompendiach literatury i sztuki tych języków. Za pomocą poetyckich wersów ukazano także interesujące rezultaty wspólnego życia artystów różnych wyznań na terenie Andaluzji.

Bruce Feiler – Abraham. Podróż do źródła trzech religii. Przeł. Jarosław Włodarczyk

Czy Abraham może być rozjemcą w konflikcie między wyznawcami judaizmu, islamu i chrześcijaństwa? W autobiograficznym reportażu (albo dzienniku podróży) Bruce Feiler wybiera się do Jerozolimy, aby pytać polityków, kapłanów i historyków religii o znaczenie dziejów ojca Izaaka dla ich współczesnej sytuacji społecznej i politycznej. Rozmowy dotyczące wspólnych korzeni trzech wyznań monoteistycznych prowadzą do refleksji nad ich możliwym dialogiem oraz współpracą na przekór odczuwanym różnicom.

Olga Drenda – Słowo humoru

Jedni mówią, że „teraz już z niczego nie można żartować”. Inni pytają: „czy nie ma już żadnych świętości”? Jak to jest z żartami? W jaki sposób powstają i czego najczęściej dotyczą? W swoim kulturoznawczym eseju antropolożka Olga Drenda podejmuje różnorodne kwestie związane z humorem (a zatem także ze zjawiskiem sarkazmu, ironii, śmiania się, obśmiewania i wyśmiewania czegoś). Współczesne spojrzenie badaczki obejmuje nie tylko pierwsze dowcipy w historii prasy i literatury, ale także refleksję nad polskim kabaretem, karykaturami graficznymi, memami, internetowym trollowaniem. Opracowanie Drendy polecamy każdemu, kto chce wiedzieć, dlaczego kiedyś można było z niektórych tematów żartować, a dziś nie wypada (lub odwrotnie), jaki ma związek satyra z polityką lub… chce sobie poprawić humor, wspominając co lepsze żarty przywoływane przez autorkę książki.

Julian Tuwim – Pegaz Dęba, czyli panopticum poetyckie

Stanisław Barańczak – Pegaz zdębiał. Poezja nonsensu a życie codzienne: wprowadzenie w prywatną teorię gatunków

„Pegazy” Tuwima i Barańczaka eksplorują niezmierzone pola językowego nonsensu, dotąd witanego „w rodzimej tradycji […] jedynie podniesieniem brwi albo i wzruszeniem ramion”. Przy pomocy rozmaitych wierszy i gatunków literackich poeci badają, w jaki sposób Józef Conrad Korzeniowski może stać się (po przestawieniu liter) Zenonem Fiodorem Ciszej-Krówką, albo jak tworzyć „Mankamęty” – poezję dla recytatorów niewymawiających głoski „r”. Autorzy „Pegazów” (zarówno tego, który jest „z dęba”, jak i tego, który „zdębiał”) zaświadczają, że poeta-humorysta także może być klasykiem, a poeta-klasyk może mieć poczucie humoru – i być może to jego żarty bardziej wpłyną na życie odbiorów, niż poważne ody i poematy.

Antoni Libera – Madame

Przygody błyskotliwego i dowcipnego licealisty, zafascynowanego kulturą Zachodu w czasach PRL oraz swoją tajemniczą nauczycielką języka francuskiego… Zabawna i pełna erudycji opowieść fascynata kultury i literatury, który dałby wszystko, byleby szare lata 50. XX wieku (jak je wtedy postrzegał) uczynić barwnymi. Próba założenia alternatywnego jazz-bandu w oświetlanej jarzeniówką dusznej sali gimnastycznej, popisy szekspirowskie na deskach dzielnicowego domu kultury, muzyczny happening z okazji szkolnej akademii na cześć bohaterów hiszpańskiej wojny domowej. Wszystko to ma doprowadzić bohatera do próby wydostania się z codziennego marazmu i spełniania marzeń (z inspirującą kobietą u boku). Na ile mu to wychodzi? Polecamy tę nagradzaną i tłumaczoną na wiele języków obcych powieść Libery, sądząc, że potrafi nie tylko rozbawić, ale i zostać jedną z ulubionych lektur.

Marta Obuch – Ja tu tylko zabijam

Czy usiłowanie zabójstwa szanowanych profesorów uniwersyteckich może być zabawne? Kto postanowił wykorzystać bibliotekę (CINiBA) i księgarnię (Liber) jako miejsce zbrodni? Gdzie można zjeść najlepszą pomidorówkę w Katowicach? „Ja tu tylko zabijam” to komedia połączona z kryminałem. Jest to powieść lekka i zabawna z pogmatwaną intrygą i wyrazistymi postaciami (niektóre mają swoje pierwowzory). Mieszkańcy Katowic i Chorzowa z przyjemnością odkryją wszystkie miejsca, w których rozgrywa się akcja, a być może postanowią też podążać śladami jej bohaterów.

Julia Fisher – Zakochany mózg i inne niezwykłe stany: odkryj, jak zmieniają cię emocje (przeł. A. Grysińska)

Jak wyjaśnić zjawisko „motyli w brzuchu”? Na co wpływa oksytocyna? Książka popularnonaukowa Julii Fisher opowiada o procesie zakochiwania się i wchodzenia w bliskie relacje z innymi. To książka dla każdego, kogo interesują biologiczne, chemiczne i psychologiczne aspekty miłości i przywiązania.

Pierre la Mure – Moulin Rouge

Intrygująca i poruszająca biografia mistrza malarstwa, który przez całe życie poszukiwał miłości. Poznajemy losy Henri’ego de Toulouse-Lautreca, niepełnosprawnego artysty, odrzucanego przez kolejne kandydatki do małżeństwa. Dzięki tej biografii nie tylko zanurzymy się w atmosferę XIX-wiecznego Paryża, jego skandali i obyczajowości, ale poznamy historię wrażliwego człowieka, pragnącego spotkać kogoś, kto go zrozumie i zaakceptuje takim, jakim jest.

Roland Barthes – Fragmenty dyskursu miłosnego (przeł. M. Bieńczyk)

Jesteśmy zakochani w kimś, a może tylko w fantazji na jego temat? Chodzimy na randki do kina dlatego, że chcemy, czy dlatego, że nauczyliśmy się tego z książek i filmów? Przeżywamy miłość jak bohaterowie literaccy, czy może to oni zakochują się i postępują tak jak my? We „Fragmentach dyskursu miłosnego” Roland Barthes podejmuje te i inne kwestie, sprawiając, że inaczej spojrzymy na życie uczuciowe. Tropiąc ślady wielkich literackich miłości zastanowimy się, w jaki sposób nawiązujemy przyjaźnie, wchodzimy w związki, rozstajemy się, przeżywamy zazdrość i żałobę.

Maria Pruszkowska – Przyślę Panu list i klucz

Historia rodziny rozmiłowanej w czytaniu, dla której każda rozmowa staje się pretekstem do przeżywania literackich przygód. Losy błyskotliwych i zabawnych sióstr, poszukujących miłości na miarę pana Wołodyjowskiego i jego Basieńki, umilą wieczór i pozwolą przypomnieć, dlaczego kochamy literaturę i światy, w które nas zabiera.

Wisława Szymborska – Zmysł udziału

Jak wygląda świat z perspektywy sarny, ryby, kota? Czego człowiek może się od nich nauczyć? Powstałe z miłości do zwierząt wiersze opowiadają o bliskości człowieka z innymi organizmami, o jego potrzebie kontaktu z otoczeniem, bycia zrozumianym. Jest to pozycja dla każdego czytelnika, który chce uważnie spojrzeć na otaczającą go rzeczywistość. Wiersze Szymborskiej podkreślają siłę relacji człowieka ze światem natury. Warto je czytać, zwłaszcza z okazji setnej rocznicy urodzin poetki. Wypożyczając tomy Szymborskiej możecie przy okazji wziąć udział w charytatywnym kiermaszu książek – zbiórce na rzecz mieszkańców schroniska.